Çocuklar için sosyal ve psikolojik gelişim açısından önemli olan ‘oyun oynamak’ dijital ortamlarda yeterince masum değil. Küçük yaşlardan itibaren online oyunlarda zaman geçiren çocukları ise birçok tehlike bekliyor. Araştırmacı yazar Said Ercan, Roblox ve benzeri çevrim içi oyunların tehlikelerine değinerek ailelere uyarıda bulundu.
HABERE AİT VİDEO İÇİN TIKLAYIN İZLE
Günümüzde çocukların dijital ortamda uzun süreli zaman geçirmesi, beraberinde birçok sorunu getiriyor. Çevrim içi oyunlarda çocukları bekleyen tehlikeler ise saymakla bitmiyor. Araştırmacı yazar Said Ercan, Roblox ve benzeri oyunların çocuklar için nasıl riskler olduğuna ve bu konuda neler yapılması gerektiğine ilişkin açıklamalarda bulundu.
Oyun oynamanın çocukluk dönemi için önemine değinerek söze başlayan Said Ercan, “Bizim büyüdüğümüz dönemlerde oyun olmazsa olmaz. Hatta çok sevdiğim bir söz vardır ‘Oyun kiminse çocuk onundur’ diye. Biz, mahallelerde bir abilik sistemi içinde, bedensel efor sarf ettiren oyunlar oynardık ve tabii ki çok sağlıklıydı. Ter atardık, arkadaşlık ilişkilerimizi gelişirdi.” cümlelerine yer verdi.
Psikolog Erik Erikson’un “Oyun çağını kaçıran çocuk hayat boyu onu arar” sözlerine atıfta bulunan Said Ercan, özellikle şehirde yetişen çocukların oyun ihtiyacı olduğunu vurguladı. Said Ercan, eskiden oyunların çocuğa göre kendini ayarladığını, çocuğun oyunla sadece eğlenmeyi amaçladığını belirtti ve “Fakat günümüz oyunları maalesef içerisinde algıyı da, yönlendirmeyi de barındırıyor. Günümüzün yapay zekası çocuğa yönelik kendini ayarlamak yerine, çocuğu kendine göre ayarlıyor ve dönüştürüyor. Yani çocuğun algılarını kırıyor, dünyaya bakışını kırıyor, değerlerini yok ediyor.” sözlerini kullandı.
ALGORİTMALAR BAĞIMLILIĞA ZEMİN HAZIRLIYOR
Çocuklara bağımlılık yapacak şekilde algoritma hazırlandığını aktaran Said Ercan, “Öte yandan maalesef şu başlı başına bir suç; çocuğa bağımlılık yapmak üzere bir algoritma hazırlıyor çünkü reklam alırken ve dijital dünyada kendisini ifade ederken ‘Bu uygulamada kalma süresi’ni baz alıyorlar.” dedi.
Uygulamada kalınma süresine göre reklam alma oranlarının artış gösterdiğini hatırlatan Said Ercan, bu algoritmalara maruz kalan çocuklara ilişkin “Küçücük bir çocuksun, hayatı yeni tanıyorsun. O sırada cinsellikle ilgili uyarıcılar geliyor, mesela nefretle ilgili uyarıcılar geliyor.” örneklerini verdi. Korkunun insanı yönlendiren bir şey olduğuna değinen Said Ercan, oyunların hep korku üzerine kurulu olmasına dikkat çekerek Momo ve Mavi Balina oyunlarını da hatırlattı.
Oyunlarla salgılanan adrenalinin uyku düzenini de etkilediğini söyleyen araştırmacı yazar Said Ercan, “Adrenalin gerektiren bir oyun oynayan çocukların uykuya geçme süresi en az bir saat daha artıyor. Yani yatağa birde girse, ikiden önce vücut uykuya hazır hale gelemiyor. Yani o uyuduğunu zannetse bile uyuyamıyor” sözlerini kullandı.
Küfür, argo, cinsellik konularının dijital ortamlarda artışından bahseden Said Ercan, bağımlılıkla birlikte akademik başarının olumsuz etkilenmesinden söz etti. Aynı zamanda duruş bozukluklarından bahseden Said Ercan, psikolojik sağlığın da etkilendiğini vurguladı.
ÇOCUKLARI METAVERSE DÜNYASINA HAZIRLIYORLAR
Roblox tarzı oyunların ‘sanal gerçeklik oyunları’ olduğunun altını çizen Said Ercan, sanalla gerçeğin bu oyunlarda birbirine karıştığını ve bu oyunların Metaverse oyunları olduğunu söyledi. Roblox’un, çocukları Metaverse dünyasına hazırlayan bir ön basamak olduğunu söyleyen Said Ercan, şu sözlere yer verdi:
“Bir anda sabah kalktığımızda metaverse ortamına geçmeyeceğiz ve evreninin hedefi biz değiliz. Çünkü bizler bu dünyanın insanlarıyız. Bizler bu dünyanın hazırladığı değerleri olan insanlarız ama metaverse dünyası, adı üstünde ‘Öte dünya, öteki dünya’. Yani bu dünyayı hackleyen sanal bir dünya.”
Çocukların artık harçlık olarak sanal ortamda kullanabilecek parayı tercih ettiklerini aktaran Said Ercan, “Yani bu oyunları gerçekten koparıyor. Kendi evinde havuzu var, o havuza girmiyor ama o dünyadaki havuz onun için çok önemli. Öte yandan okulundaki arkadaşları da orada olduğu için onlara hava atmak için oradaki evini güzelleştirmeye çalışıyor.” dedi.
Hem para olarak hem de zaman olarak çocukların sanal ortama yatırım yaptıklarını aktaran Said Ercan, “Al sana Metaverse için hazırlanmış pırıl pırıl gençler. Bu dünyayı, sağlığını, okulunu, anne-babasını, kardeşini ıskalamış…” ifadelerini kullandı.
Said Ercan, “Tuvalete dahi gidemeyen çocuklar var. Japonya’da Hikikomori diye bir hastalık var biliyorsunuz; hapis kalma durumu ve odasından çıkamama durumu.” sözleriyle bazı çocukların bu hastalığa yakalandığını söyledi.
’15 MİLYON DİJİTAL YETİM VAR’
Anne-babaların çocuklardan daha çok bağımlı olduğunu söyleyen Said Ercan, televizyon, sosyal medya, WhatsApp, evlilik programları gibi bağımlılıkları hatırlattı. Günümüzde ebeveynlerin çocuklarına zaman ayırmamasını doğru bulmadığını söyleyen araştırmacı yazar, bu çocukları ‘Dijital Yetimler’ olarak adlandırdığını belirtti ve şunları söyledi:
“Roblox on beş milyon dijital yetimle dolu ve anneler de baktığınız zaman orayı bir ebeveyn merkezi olarak kullanıyorlar. Orayı ‘ücretsiz bir anaokulu’ olarak kullanıyorlar. Biz buna ‘kolay ebeveynlik’ diyoruz. Yani bir karşılığı yok sonuçta. Ücretsiz çocuğunu oraya teslim ediyor.”
‘DİJİTAL MEDYA OKURYAZARLIĞI VERİLMELİ’
Erişim engeli getirilmesinin sorunları tam anlamıyla çözmediğini hatta VPN kullanımıyla kullanıcıların özel bilgilerini çaldırma durumunun olduğunu söyleyen Said Ercan, “Bir şekilde bu platformlarla anlaşılıp kötü yönlerin, bağımlılık oluşturan yönlerin törpülenip ya da en azından bunların yerli ve muadillerinin yapılıp çocuklara sunulması gerektiğini düşünüyorum.” dedi ve “çünkü bizim çocuğumuz uluslararası bir ağa bağlanıyorsa ona teslim edilmiş oluyor.” sözlerini ekledi.
Evrensel yasalara göre 13 yaş altı kişilerin sosyal medyada hesap kullanamıyor olması gerektiğini hatırlatan Said Ercan, erişim engeli hakkında yaptığı açıklamada “Tabii ki yasaktan yana değiliz ama yönetemediğimiz yeri yasaklamak, en azından bir süre dahi olsa kapalı tutmak, sorgulamaya vesile olmak, iyi olacaktır.” ifadelerine yer verdi.
Dijital medya okuryazarlığının hem velilere hem çocuklara verilmesi gerektiğine değinen Said Ercan, “Çok geç kalmadan, hatta bence ilkokul birden itibaren yavaş yavaş dijital medya okuryazarlığını veriyor olmamız lazım.” dedi.
Terör örgütlerinin bile oyunlar aracılığıyla iletişim sağlayabildiğini kaydeden Said Ercan, “Bu manada sürekli buranın kontrol ediliyor olması lazım ve tabii ki bir şikayet ortamıyla beraber velilerin, çocukların o platformdan dertlenmesini sağlayacak CİMER tarzında bir oyun şikayet ortamının oluşması lazım.” sözlerini kullandı.
‘ONLARA VERİLEBİLECEK EN DEĞERLİ ŞEY VAKİT’
Okul, aile ve devlet üçgeninin önemine değinen Ercan, dijital oyun üretilmesi durumuna değinerek şu açıklamalarda bulundu:
“Zeka gerektiren, insanı geliştiren oyunları, bilgisini açan, ufkunu açan oyunların önünü açmamız lazım ve tabii ki bizim tarihimizle ilgili, geçmişimizle ilgili, oyunların da çocuklara öğretilmesi lazım.”
Çocukların dijitale çok çabuk alıştığını sözlerine ekleyen Said Ercan, “Yani üç yaşındaki çocuk artık çok rahatlıkla girip oynayabiliyor.” diyerek dijital kullanımının çok küçük yaşlarda olmasını doğru bulmadığını aktardı.
Son model telefonlarla, tabletlerle ve pahalı oyunlarla daha iyi bir anne ve baba olunmadığının altını çizen Said Ercan, “Onlara verebileceğimiz en değerli şey vakittir. Bu vesileyle çocuklarımıza vakit ayıralım. Onları kendimiz bizzat yetiştirmeye çalışalım.” diyerek sözlerini tamamladı.