Homeros’un, Troya Savaşı’ndan bahsettiği İlyada Destanı’nda, çoban aşı olarak da bilinen ‘teleme’ tarifine rastlandı. Anadolu’da özellikle yörükler arasında yaygın olan, yeni sağılmış keçi sütüne incir sütü damlatılarak yoğurt kıvamı elde edilen 2 bin 750 yıllık tarif denendi.
Çanakkale’nin Tevfikiye köyünde bulunan Troya Ören Yeri’nde, 2 bin 750 yıllık teleme tarifi ortaya çıktı. Troya Savaşları’nın bahsedildiği Homeros’un İlyada Destanı’nda Çoban aşı olarak da bilinen telemenin tarifi yer alıyor.
5 bin 600 yıllık geçmişi olan Troya Ören Yeri’nden çıkan eserler Troya Müze’sinde sergileniyor. Müze müdürlüğü tarafından yapılan araştırma sonucunda, 10 yıl süren Troya Savaşları’ndan bahsedilen İlyada Destanı’nda teleme tarifi çıktı.
ARES’İN YARALANMASINI ANLATIRKEN BU TARİFE YER VERMİŞ
Yaptıkları keşiften bahseden Gölcük, “İlyada’da savaş tanrısı Ares yaralanıyor ve yarasının ne kadar hızlı iyileştiğini göstermek için Homeros bir örnek veriyor. Diyor ki, ‘Ak süte incirin sütünü damlatırsın ya, karıştırırsın ya hani ve çabucak göz önünde mayalanı verir hemen’ ve bunu gördüğümüzde incirin sütüyle süt mayalanır mı, bu gerçekleşebilir mi. Açıkçası çok şaşırdık bu satırları okuduğumuzda ve hemen bir araştırmaya girdik.” sözlerini kullandı.
5 DAKİKADA MAYALANIYOR
Anadolu’da örneğinin olduğunu gördüklerini kaydeden Gölcük, “Anadolu’da özellikle yörükler arasında Adana, Hatay, Mersin civarlarında yeni sağılmış keçi sütüne incirin sütü damlatıldığında neredeyse 5-6 dakika içerisinde bir mayalanma olduğu ve yapısal olarak yoğurda benzeyen ortaya bir ürün çıktı.” diyerek bu ürüne ‘teleme’ dendiğini öğrendiklerini belirtti.
Anadolu’da çoban aşı olarak da bilinen teleme tarifini hemen denemeye koyulduklarını aktaran Gölcük, “Keçi sütüne incir sütü damlatarak ya da incirin dalıyla karıştırarak mayalanıp, mayalanmadığını görmeye çalıştık ve neredeyse sadece 5 dakika içerisinde bir mayalanma gerçekleşti. Yani Homeros destanında bahsedilen 2750 yıllık tarifle bir teleme yaptık.” ifadelerine yer verdi.
HOMEROS METNİNİN ANADOLU İLE KUVVETLİ BAĞI
Anadolu’daki telemenin tarifinin 2700 yıllık metinde yer aldığının bugüne kadar bilinmediğini aktaran Gölcük, bunun yeni bir keşif olduğunu belirterek “İncirin sütü aslında bir nevi bir lateks ve fisin denilen bir madde ve keçi sütünü kestiren şey tam da bu maddenin kendisi.” dedi.
Homeros’taki bu tarifin batıda hiç bilinmediğini dile getiren Gölcük, “Yani incirin sütüyle keçi sütünün mayalanabileceği hiç bilinmiyorken, Homeros Destanında yer alan bu ‘Teleme’nin neredeyse 3 bin yıldır devam ediyor olması, Homeros metninin Anadolu ile nasıl kuvvetli bir bağı olduğunu gösteriyor” sözlerini kullandı.
TELEMENİN İLK YAPILDIĞI YER OLABİLİR
Bu tarifin inek sütüyle yapılamadığını vurgulayan Gölcük, bu bölgede keçilerin yoğun bulunduğuna işaret ederek “Kazı sonuçları bize şunu gösteriyor. Örneğin, Troya-1 yerleşmesinden itibaren çıkan hayvan buluntularının yüzde 50’sinden fazlası keçiye ait. Yani Troya’da en fazla bulunan hayvan keçi ya da Gökçeada’da hayvan buluntularının yüzde 75’i keçi seviyesinde. Dolayısıyla bu bölge keçiyi çok iyi tanıyor. Keçi sütünü çok iyi tanıyor. Belki de Anadolu’da telemenin ilk yapıldığı yerlerden birisi Çanakkale.” dedi.
Rıdvan Gölcük, Homeros’un tarifini Anadolu gastronomisinde iyice tanıtmak istediklerini söyleyerek sözlerini tamamladı.